Wymagania jakie należy spełnić przed wprowadzeniem na rynek produktów spożywczych

Jeśli chcesz wprowadzić na rynek produkty spożywcze, musisz spełnić wymogi związane z bezpieczeństwem i jakością. W większości przypadków musisz także zarejestrować swój zakład w Państwowej Inspekcji Sanitarnej lub u Powiatowego Lekarza Weterynarii.
Sprawdź, jak wypełnić obowiązki producenta żywności.

Do zapewnienia bezpieczeństwa i wysokiej jakości zdrowotnej żywności przywiązuje się coraz większą wagę. W aspekcie praktycznym, z punktu widzenia przedsiębiorcy zajmującego się żywnością, bezpieczeństwo żywności jest wynikiem przestrzegania ogólnych zasad higieny, zapisanych w regulacjach prawnych dotyczących produkcji, przetwórstwa, przechowalnictwa, transportu i obrotu żywnością . Wdrożenie procedur GMP (Dobra Praktyka Produkcyjna), GHP (Dobra Praktyka Higieniczna) oraz systemu HACCP.

Aby ułatwić spełnienie wymagań związanych z bezpieczeństwem i jakością produktów pochodzenia roślinnego jak i zwierzęcego, opracowano zestawy procedur, które należy wdrożyć w każdym zakładzie przemysłu spożywczego.
Wymagania te zostały opisane w załączniku I i II Rozporządzenia (WE) nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych.

Wszystkie podmioty działające na rynku spożywczym są odpowiedzialne za bezpieczeństwo zdrowotne żywności na wszystkich etapach produkcji, przetwarzania i dystrybucji żywności odbywających się pod jego kontrolą. Dlatego niezależnie od zasad wdrożonych we własnym zakładzie będziesz musiał zgłosić produkcję żywności do odpowiednich urzędów. Zakłady, w których powstają produkty pochodzenia zwierzęcego, wymagają akceptacji właściwego powiatowego lekarza weterynarii. W przypadku produktów roślinnych – powiatowej stacji sanitarno-epidemiologicznej (Sanepid).

Produkty pochodzenia roślinnego to wszystkie produkty niepochodzące od zwierząt, na przykład zboża, owoce, warzywa, zioła, grzyby hodowlane.

Produkty pochodzenia zwierzęcego to żywność pochodzenia zwierzęcego, w tym miód i krew, żywe małże, żywe szkarłupnie, żywe osłonice, żywe ślimaki morskie przeznaczone do spożycia przez ludzi a także inne zwierzęta przeznaczone do przygotowania w celu dostarczenia ich w żywej postaci konsumentowi końcowemu.

Spis treści:

Zatwierdzenie i wpis zakładu do rejestru zakładów podlegających urzędowej kontroli żywności Państwowej Inspekcji Sanitarnej

Powinieneś uzyskać wpis zakładu do rejestru zakładów podlegających urzędowej kontroli żywności Państwowej Inspekcji Sanitarnej, jeśli:

  • produkujesz lub sprzedajesz żywność, która niepochodni od zwierząt;
  • sprzedajesz produkty pochodzenia zwierzęcego, które nie podlegają kontroli weterynaryjnej;
  • produkujesz lub sprzedajesz żywność, która zawiera zarówno środki spożywcze niezwierzęce jak i produkty zwierzęce;
  • prowadzisz zakład działający na rynku materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością, w tym także, jeśli jesteś podmiotem zajmującym się recyklingiem;

W zależności od rodzaju prowadzonej działalności, przedsiębiorca w celu uzyskania wpisu musi zgłosić zakład lub zgłosić zakład, a Sanepid ten zakład zatwierdzić.

Zatwierdzenie zakładu to przeprowadzenie kontroli przez Państwową Inspekcje Sanitarną w celu określenia normy sanitarnej wynikającej z przepisów unijnych. Podczas kontroli Twój zakład zostanie sprawdzony pod kątem wymagań określonych w załączniku II do Rozporządzenia (WE) nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r.

Możesz uzyskać wpis bez zatwierdzenia Państwowej Inspekcji Sanitarnej, jeśli prowadzisz któryś z typów działalności:

  • produkcja i sprzedaż małej ilości plonów rolnych na targu lub w lokalnym sklepie (dostawy bezpośrednie)
  • produkcja pierwotna, czyli uprawa roślin lub chowu i hodowli zwierząt dla  produktów pierwotnych (na przykład zbóż, owoców i warzyw, jaj, surowego mleka, miodu). Dotyczy to też łowiectwa, rybołówstwa i zbierania runa leśnego
  • produkcja win gronowych z własnych upraw – nie więcej niż 1 tys. hl w ciągu roku, zgodnie z przepisami o wyrobie i rozlewie wyrobów winiarskich, handel  nimi i organizacja rynku wina
  • obrót żywnością opakowaną i z długą datą do spożycia
  • zaplecze mobilne (na przykład food truck) lub czasowe (na przykład namiot lub kiosk gastronomiczny), w którym możesz wytwarzać żywność lub nią handlować – jeśli masz już pozwolenie wydane w innym kraju UE
  • gospodarstwo agroturystyczne
  • automaty do sprzedaży żywności
  • apteki, punkty apteczne i hurtownie farmaceutyczne
  • sklepy zielarskie
  • handel detaliczny artykułów, które nie są żywnością
  • produkcja gazów technicznych
  • wysyłkowa sprzedaż żywności, w tym przez Internet
  • materiały i wyroby, które mają kontakt z żywnością, w tym recyklingu

Zanim rozpoczniesz produkcję, musisz co najmniej na 14 dni przed planowanym rozpoczęciem działalności, złożyć wniosek wraz z odpowiednimi dokumentami (aktualny odpis z Krajowego Rejestru Sadowego, zaświadczenie o wpisie do Ewidencji Działalności Gospodarczej, kopię zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego WE udzielone przez inne państwo członkowskie UE w przypadku gdy wnioskodawca będący cudzoziemcem zamierza prowadzić działalność gospodarczą zgodnie z obowiązującymi przepisami krajowymi) , do Państwowego Inspektora Sanitarnego o wydanie decyzji, zatwierdzenie zakładu i wpisanie do rejestru zakładów.

Wniosek o zatwierdzenie zakładu i wpis do rejestru zakładów podlegających urzędowej kontroli organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej jest dostępny do pobrania na stronie Sanepidu.

Jeśli podczas kontroli w Twoim zakładzie stwierdzone zostaną uchybienia, ale spełnia on wszystkie wymagania dotyczące warunków i wyposażenia, zostanie wystawione warunkowe zatwierdzenie zakładu na okres trzech miesięcy.

Po tym czasie należy ponownie złożyć wniosek o zatwierdzenie zakładu. Jeśli podczas ponownej kontroli (w ciągu trzech miesięcy) okaże się że:

  • zakład spełnia wymagania – otrzymasz bezwarunkowe zatwierdzenie
  • pomimo usunięcia uchybień zakład w dalszym ciągu nie spełnia wymagań – urząd przedłuży warunkowe zatwierdzenie o kolejne trzy miesiące z koniecznością ponownego złożenia wniosku o zatwierdzenie oraz przeprowadzenie ponownej kontroli
  • stwierdzenie poważnych nieprawidłowości – urząd odmówi zatwierdzenia zakładu

Zatwierdzenie warunkowe nie może trwać dłużej niż sześć miesięcy.

W przeciągu 14 dni od przeprowadzenia kontroli, Państwowa Inspekcja Sanitarna wydając decyzję o zatwierdzeniu (również o zatwierdzeniu tymczasowym) wpisze zakład do rejestru zakładów.

Wpis do rejestru zakładów podlegających Inspekcji Weterynaryjnej

Możesz produkować i wprowadzać na rynek produkty pochodzenia zwierzęcego, jeśli spełniają wymagania prawa weterynaryjnego.

Inspekcja Weterynaryjna zatwierdzi zakład jeśli:

  • produkujesz żywność na rynek lokalny (prowadzisz tzw. działalność MLO – marginalną, lokalną i ograniczoną, prowadzisz sprzedaż bezpośrednią lub rolniczy handel detaliczny)
  • twoja firma zajmuje się pośrednictwem w obrocie żywnością (bez jej magazynowania)
  • produkujesz tzw. żywność złożoną, w skład której wchodzą zarówno środki spożywcze pochodzenia niezwierzęcego – jak i przetworzone produkty pochodzenia zwierzęcego (np. lody na bazie mleka w proszku, zupy, sosy, pizza, przetwory i mrożonki mięsno-warzywne), które są przeznaczone do eksportu na rynki państw trzecich
  • zajmujesz się składowaniem produktów pochodzenia zwierzęcego, które nie muszą być przechowywane w pomieszczeniach o kontrolowanej temperaturze
  • masz przedsiębiorstwo zajmujące się konfekcjonowaniem miodu i produktów pszczelarskich – nalewaniem ich do różnej wielkości słoików
  • masz przedsiębiorstwo zajmujące się usługowo transportem żywności pochodzenia zwierzęcego
  • prowadzisz skup dziczyzny
  • masz fermę kur niosek lub zajmujesz się skupem jaj konsumpcyjnych od producentów
  • zajmujesz się przetwórstwem jadalnych ślimaków lądowych, które nie wymaga zatwierdzenia
  • posiadasz statek rybacki, nie będący statkiem chłodnią, statkiem zamrażalnią lub statkiem przetwórnią

Zanim zaczniesz prowadzić działalność przed uzyskaniem pozwolenia na budowę zakładu, sporządź projekt technologiczny zakładu. Złóż projekt wraz z wnioskiem o jego zatwierdzenie do powiatowego lekarza weterynarii, któremu podlega planowane przez ciebie miejsce prowadzenia działalności.

Projekt technologiczny składa się z dwóch części:

  • opisowej – określ rodzaj działalności, w tym rodzaj surowców oraz produktów pochodzenia zwierzęcego, które chcesz produkować w zakładzie, maksymalną tygodniową zdolność produkcyjną, system dostawy wody, opis sposobu przechowywania odpadów oraz lokalizację zakładu
  • graficznej – dodaj plany zagospodarowania terenu zakładu, układu oraz przeznaczenia i wyposażenia poszczególnych pomieszczeń na danym piętrze wraz ze strefami o rożnym stopniu ryzyka mikrobiologicznego  (rzut poziomy), punkty poboru wody (zimnej, gorącej oraz zmieszanej) oraz plany układu dróg.

Kiedy projekt jest niepotrzebny:

  • produkujesz żywność na statku rybackim, w tym statku przetwórni i zamrażalni
  • produkujesz żywność w gospodarstwie zajmującym się na własne potrzeby ubojem zwierząt na mięso
  • zajmujesz się transportem żywności lub produkcją podstawową
  • produkujesz żywność w ramach rolniczego handlu detalicznego

Powiatowy lekarz weterynarii zatwierdzi projekt twojego zakładu w ciągu 30 dni od daty otrzymania twojego wniosku.
Po otrzymaniu decyzji zatwierdzającej projekt technologiczny, powinieneś złożyć wniosek o zatwierdzenie zakładu lub rejestrację zakładu. Wniosek należy złożyć co najmniej 30 dni przed rozpoczęciem prowadzenia działalności.

Rejestracja zakładu – polega na przyjęciu wniosku i innych dokumentów, rozpatrzeniu go i wydaniu decyzji administracyjnej o rejestracji. Nie wymaga to obecności urzędnika weterynarii w zakładzie. Otrzymujesz numer identyfikacyjny zakładu

Zatwierdzenie zakładu – urzędnik organu weterynaryjnego musi osobiście przyjść do zakładu i na tej podstawie stwierdzić, czy warunki w zakładzie spełniają wszystkie wymagania.

W zależności od specyfiki prowadzonej działalności do wniosku należy dołączyć następujące dokumenty:

  • kopię zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE udzielonego przez inne państwo członkowskie Unii Europejskiej, albo
  • oświadczenie, które potwierdza utrzymywanie pszczół, jeśli twoja działalność nie podlega wpisowi do KRS lub CEIDG, albo
  • zaświadczenie lub oświadczenie o nabyciu przez koło łowieckie – jako dzierżawcy obwodu łowieckiego – członkostwa w Polskim Związku Łowieckim oraz osobowości prawnej, albo
  • zaświadczenie lub oświadczenie o prowadzeniu ośrodka hodowli zwierzyny przez zarządcę obwodu łowieckiego na podstawie decyzji Ministra Środowiska.

Nie musisz dołączać dokumentów o wpisie twojej działalności do KRS lub CEIDG. Urząd sam może sprawdzić te informacje.

Jeśli dołączasz oświadczenia, to koniecznie umieść w nich klauzulę:
Jestem świadomy/a odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.

Jeśli kontrola wykaże, że twój zakład spełnia wszystkie wymagania prawa żywnościowego (w przypadku rzeźni dodatkowo wymagania dotyczące dobrostanu zwierząt), to urząd wyda ci decyzję o zatwierdzeniu zakładu oraz nada zakładowi weterynaryjny numer identyfikacyjny. Ponadto urząd wpisze twój zakład do rejestru powiatowego lekarza weterynarii.
Pamiętaj, żeby twój zakład spełniał nie tylko wymagania prawa żywnościowego. Opracuj i wprowadź też procedury nadzoru właścicielskiego (np. GHP, GMP i HACCP). Dopiero wtedy twój zakład otrzyma zatwierdzenie.

Jeśli jednak kontrola okaże się dla ciebie niepomyślna, to urząd wyda decyzję o:

  • odmowie zatwierdzenia zakładu – gdy są poważne niedociągnięcia, w tym twój zakład nie spełnia wymogów dotyczących infrastruktury i wyposażenia zakładu;
  • zatwierdzeniu warunkowym zakładu na 3 miesiące – gdy są niewielkie niedoróbki, ale zakład spełnia wszystkie wymagania odnośnie infrastruktury i wyposażenia. Ponadto procedury nadzoru właścicielskiego są w opracowaniu lub już wprowadzane w zakładzie. Ponadto urząd nada twojemu zakładowi numer weterynaryjny oraz wpisze go do rejestru powiatowego lekarza weterynarii.

Po tym czasie złóż ponownie wniosek o zatwierdzenie. Jeśli podczas nowej kontroli, która odbędzie się w ciągu 3 miesięcy okaże się, że:
twój zakład spełnia wymagania, to dostaniesz decyzję o zatwierdzeniu (bezwarunkowym);
mimo usunięcia uchybień twój zakład nie spełnia nadal wszystkich wymagań, urząd wyda decyzję o przedłużeniu ci zatwierdzenia warunkowego na kolejne 3 miesiące. Po tym czasie ponownie złóż wniosek o zatwierdzenie zakładu.

Pamiętaj jednak, że zatwierdzenie warunkowe nie może trwać łącznie dłużej niż 6 miesięcy.

Zgłoszenie działalności do Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów
Rolno-Spożywczych

W oparciu o ustawę z 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych, każdy kto prowadzi działalność w zakresie produkcji, składowania, konfekcjonowania i obrotu artykułami rolno-spożywczymi, zobowiązany jest do zgłoszenia działalności do Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych.

Kto nie podlega zgłoszeniu:

  • rolników, w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników, w zakresie prowadzonej działalności rolniczej, z wyłączeniem działalności polegającej na znakowaniu i pakowaniu jaj – którą należy zgłosić do WIJHARS
  • producentów wina, o których mowa w art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 2 grudnia 2021 r. o wyrobach winiarskich, którzy wyrabiają wino lub moszcz z winogron pozyskanych wyłącznie z upraw winorośli wpisanych do ewidencji winnic położonych na terytorium Rzeczypospolitej
  • obrotu detalicznego artykułami rolno-spożywczymi
  • artykułów rolno-spożywczych wytwarzanych na własny użytek
  • owoców i warzyw, których wymagania jakości handlowej określają przepisy Unii Europejskiej
  • materiału siewnego roślin rolniczych, ogrodniczych i zielarskich w rozumieniu przepisów o nasiennictwie
  • rolniczego handlu detalicznego

Obowiązkiem zgłoszenia działalności oprócz przedsiębiorców i rolników (pąkujących i znakujących jaja) objęte są również osoby fizyczne niebędące przedsiębiorcami, wykonujące tzw. działalność nieewidencjonowaną.

Zgłoszenie działalności w zakresie produkcji, składowania, konfekcjonowania i obrotu artykułami rolno-spożywczymi należy dokonać najpóźniej w dniu rozpoczęcia działalności.

Przepisy prawa nie określają wzoru zgłoszenia dlatego rozpoczęcie działalności, zmianę zakresu danych oraz zaprzestanie działalności można zgłosić na formularzu opracowanym przez Inspekcję (wzór zgłoszenia jest dostępny w wersji elektronicznej lub papierowej w wojewódzkich inspektoratach jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych).

Zgłoszenie w formie pisemnej powinno zawierać:

  • imię, nazwisko i adres albo nazwę i siedzibę zgłaszającego
  • numer identyfikacji podatkowej (NIP) oraz numer w rejestrze przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS) lub numer REGON, o ile zgłaszający takie numery posiada
  • określenie przedmiotu działalności, w tym informację o działalności eksportowej lub importowej
  • wskazanie adresów miejsc produkcji, składowania lub konfekcjonowania artykułów rolno-spożywczych

Zgodnie z art. 12 ust. 3 ustawy o IJHARS wszelkie zmiany danych, należy zgłosić właściwemu wojewódzkiemu Inspektorowi Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych w terminie 7 dni od dnia dokonania zmiany.

Podstawa prawna:

  • Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia
  • Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. kodeks postępowania administracyjnego
  • Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 maja 2007 r. w sprawie wzorów dokumentów dotyczących rejestracji i zatwierdzania zakładów produkcyjnych lub wprowadzających do obrotu żywność podlegających urzędowej kontroli Państwowej Inspekcji Sanitarnej
  • Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 5 października 2017 r. w sprawie opłat za czynności wykonywane przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej w ramach urzędowych kontroli żywności
  • Ustawa z dnia 16 grudnia 2005 r. o produktach pochodzenia zwierzęcego
  • Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 14 czerwca 2017 r. w sprawie wysokości kar pieniężnych za naruszenia przepisów o produktach pochodzenia zwierzęcego
  • Ustawa z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych
  • Rozporządzenie (WE) nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych
  • Rozporządzenie (WE) nr 853/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. ustanawiające szczególne przepisy dotyczące higieny w odniesieniu do żywności pochodzenia zwierzęcego
  • Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/625 z dnia 15 marca 2017 r. w sprawie kontroli urzędowych i innych czynności urzędowych przeprowadzanych w celu zapewnienia stosowania prawa żywnościowego i paszowego oraz zasad dotyczących zdrowia i dobrostanu zwierząt, zdrowia roślin i środków ochrony roślin, zmieniające rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 999/2001, (WE) nr 396/2005, (WE) nr 1069/2009, (WE) nr 1107/2009, (UE) nr 1151/2012, (UE) nr 652/2014, (UE) 2016/429 i (UE) 2016/2031, rozporządzenia Rady (WE) nr 1/2005 i (WE) nr 1099/2009 oraz dyrektywy Rady 98/58/WE, 1999/74/WE, 2007/43/WE, 2008/119/WE i 2008/120/WE, oraz uchylające rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 854/2004 i (WE) nr 882/2004, dyrektywy Rady 89/608/EWG, 89/662/EWG, 90/425/EWG, 91/496/EWG, 96/23/WE, 96/93/WE i 97/78/WE oraz decyzję Rady 92/438/EWG (rozporządzenie w sprawie kontroli urzędowych)

Dodaj komentarz